Dankzij de suiker waren de huisvrouw en huishoudster in staat om de oogst te verwaarden voor de winter. Niet alle vruchten kun je lang bewaren of drogen. Maakte je er jam of gelei van, of mengde je het sap met suikersiroop, verzegelde je de potten en flessen goed, dan kon je ook in de donkere dagen genieten van de zomer.

Suiker bracht ons de mogelijkheid vruchten en vruchtensap in te maken, zodat we ook buiten het seizoen van de vruchtensmaak konden genieten. Jams, gelei, siroop, droge en natte confituren kwamen binnen ons handbereik.

Koninklijke confituur
Het wordt zelfs mode om confituur te maken. De dames van de betere kringen hadden zelfs een speciaal komfoortje in de keuken met een zacht vuurtje waarboven de gesuikerde vruchten en jams konden indrogen. Naar het schijnt heeft ook koningin Mary II, de echtgenote van stadhouder-koning Willem III, een dergelijk konfijtstelletje bezeten op Paleis Het Loo, waar zij een speciaal vertrek daartoe vlak bij haar tuin liet inrichten.

Huisvlijt
De 18e-eeuwse kookboeken wemelen van de recepten voor konfijten, of het nu om meloenschillen gaat, of noten, om viooltjes of abrikozen, alles kan worden ingemaakt. De kunst is het goed afsluiten van de potten, vroeger een stuk lastiger dan nú. De droge confituren gingen in een spaanplaten doosje, de natte in een pot, met daarover heen een droge blaas. Toch kan er dan op de jam schimmel ontstaan. In 1604 adviseert Lady Elinor Fettiplace daarom: ‘wanneer er schimmel begint te groeien, dan moet je de potten in een kast vlak bij het vuur zetten’.

Fabrieksjam
De huisvlijt werd overgenomen door de voedingsmiddelenindustrie. De ene na de andere jamfabriek opende de deuren. Tielse Flipje prees de jam van De Betuwe (1885-1993) aan. De fabriek is gesloten, maar Flipje heeft inmiddels een eigen museum. Nu is het thuis verwerken van zelf geplukte vruchten uit tuin of uit het wild weer heel populair. Je kunt er cursussen in volgen om het vak van jam en gelei maken goed onder de knie te krijgen. Zo blijft die lange traditie in stand. 

Stilleven van Luiz Meléndez